16 Krajiska motorizovana brigada

Osnovana je 1942. godine u selu Lamovita kod Prijedora pod nazivom Krajiška udarna proleterska brigada. Kasnije 1950-ih godina se obnalja u Travniku, da bi se nešto kasnije premestila u Banju Luku pod nazivom 16. puk.

Godine 1985. 16. puk prerasta u 16.brigadu, a taj naziv nose do kraja rata u bivšoj SFRJ.

Ratni put brigade


Mobilizacija ljudstva je izvršena u periodu od 13. juna i 15. avgusta 1991. godine. Zborna mesta su bila sela Mašiæi, Šimiæa Han, Berek gde su održane pripremene vežbe za predstojeæi rat.

Godine 1991. 15. septembra, jedan deo brigade prelazi reku Savu kod Gradiške i prikljuèuju se 329. oklopnoj brigadi JNA (kasnije 1. oklopna brigada). U prvom naletu vojnici 16. brigade oslobaðaju sela: Donju Varoš, Gornju Varoš, Novu Varoš i izbijaju na autoput Bratstvo i jedinstvo. Sutradan uz nekoliko ranjenih gine prvi vojnik 16. brigade Bojan Majstoroviæ.

Posle nekoliko dana ostatak brigade prelazi Savu i u naletu oslobaðaju naselja na pravcu Posovac-Gornji Bogiæevci, Nova Varoš-Donji Bogiæevci, a potom i sela Gornji Rajèiæi, Rodžanik, Jazavica, Voæarica, Paklenica, i deo Starog Grabovca .

Pod komnadom tadašnjeg komandanta Milana Èeleketiæa 16. brigada oslobaæa 65 km2 teritorije Zapadne Slavonije koje je uglavnom nasenjavalo srpsko stanovništvo.


U proleæe 1992. godine deo brigade se vraæa u BiH, a nekoliko èeta odlazi na Vlašiæ. Krajem maja iste godine izvršena je nova mobilizacija ludstva na Manjaèi i brigadi je dodato 1500 ljudi. Kasnije manji deo odlazi u Republiku Srpsku Krajinu, a veæi deo odlazi na Posavinu i uèestuje na probijanju Koridora. Sredinom juna 1992. godine 16.brigada osvaja sela od Doboja do Modrièe (Johovac, Galiæi, Gornja Foèa, Karamatiæi, Lušiæi, Vukovac (deo) i Živkovo Polje (deo)). U popodnenim èasovima 26. juna 1992. godine, borci 16. brigade oslobaðaju selo Miloševac, da bi nešto kasnije 2. èeta kapetana Dmitra Zariæa probila poslednja neprijateljska uporišta i spojila se sa jedinicama Istoèno-bosanskog korpusa. Na taj naèin uspostaljen je koridor (poznat i kao put života) izmeðu Krajine i Srbije. Nakon toga 16. brigada uèestvuju na oslobaðanju srpskih teritorija u Posavini, da bi od 3. do 17. jula 1992. godine oslobodila 13 sela (122. km2 teritorije) i izbila na reku Savu (što je i bio cilj štaba VRS).

Posle izbijanja na reku Savu 16. brigada uèestuje na odbrani na relaciji Donji Svilaj-Obodni Kanal, a delovi brigade ratuju kod Oštre Luke, na Gradaèaèkom ratištu i oèuvanju koridora. Tokom toga vremena dolazi do smene komandanta brigade, potpukovnika Milana Èeleketiæa zamenjuje pukovnik Novica Simiæ. Ubrzo potom komanda unapreðuje pukovnika Simiæa u generala, da bi na zahtev komande bio postaljen za komandanta Istoèno-bosanskog korpusa VRS. Novi komandant 16. brigade postaje potpukonik Vukadin Makagiæ.

Od polovine avgusta do poèetka novembra 1992. godine, jedinice 16. brigade pod komandom pukovnika Slavka Lisice uèestvuju na oslobaðanju Broda. U ponoæ 6. oktobra jedinice 16. brigade ulaze u Brod i izbijaju na reku Savu.

Nakon oslobaðanja Broda najveæi deo brigade se vraæa na položaje na relaciji Donji Svilaj-Brusnica, a nepunih mesec dana kasnije pripadnici 16. brigade odlaze na Oraško ratište. Kasnije krajem decembra 16. brigada dobija novog komandanta potpukovnika Vladu Topiæa i uèestuje na Brèanskom ratištu na odbrani koridora zajedno sa Istoèno-bosanskim korpusom VRS na èijem èelu se nalazio njihov bivši komandant general-major Novica Simiæ. Od poèetka 1993. do leta iste godine 16. brigada, oslobaða 13 naseljenih mesta i za 33km2 proširuje koridor. Posle toga jedinice odlaze na kraæi odmor, a kasnije se premeštaju na dobojsko-tesliæko ratište.